Can Yeleği Nedir, Özellikleri Nelerdir?

Sudaki en önemli ve birincil güvenlik ekipmanı olan can yeleklerinin özellikleri nelerdir? Can yeleği kullanımı ne kadar gerekli ya da kimler için gerekli? En önemlisi de can yeleği alırken dikkat edilmesi gerekenler neler? A’dan Z’ye can yeleği rehberimizle tüm sorularınıza cevap vermeye çalışacağız.

Antalya Adrasan açıklarında senelerdir tekne turları düzenleyen Durusu ekibi olarak, can yeleği kullanımının yeterince önemsenmediğini fark etmek bizi üzüyor.

Deniz, her zaman tehlikeleriyle birlikte paket olarak gelir. Kıyıda ya da açıkta yüzmek, teknede ya da gemide olmak aslında çok da farklı değildir.

Güvenlik, tekne turlarımızdaki birincil önceliğimiz ve bu konudaki deneyimlerimizi herkesle paylaşmak istiyoruz. İşlevinden başlayarak can yeleklerinin özelliklerini ve çalışma mekanizmalarını, hangi durumlarda işlevsel olduklarını, uyumluluk testinin nasıl yapılacağını detaylarıyla ele alacağız. Aşağıdaki içindekiler alanındaki başlıklara tıklayarak, ilgilinizi çeken bölüme hızlıca geçiş yapabilirsiniz.

Yolunuz Antalya’ya düşerse, Adrasan’ı keşfetmeden ayrılmamanızı tavsiye ederiz. Adrasan’daki en popüler etkinlik olan tekne turları ve rotaları hakkında bilgi edinmek için turlarımız sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Can yeleklerinin özelliklerini incelemeye başlayalım.

Can Yeleği Ne İşe Yarar?

Can yeleği; kişinin hiçbir ekstra çaba sarf etmeden su üstünde kalmasını sağlayan, yüzebilir özellikteki temel kurtarma ekipmanıdır. Suyun yoğunluğu ve kaldırma kuvveti dikkate alınarak tasarlanır.

Can yelekleri -ilk olarak- yüzmeyi bilen ya da bilmeyen kişilerin, herhangi bir kazada boğulmalarını önleme amacına hizmet eder. Böylelikle kişi, hayatta kalmak için yeterli süreyi kazanabilir. 

Amacına uygun şekilde kullanıldığında can yeleği ne işe yarar:

• Kişinin, en geç 5 saniye içinde suda sırtüstü dönmesini sağlar. 
• Kişinin, su üstünde kalmasını destekler. Can yeleğiyle batmak imkânsızdır.
• Kişiye, kurtarılmak için yeterince zaman kazandırır.
• Bazı modelleri, yüzmeyi öğrenme sürecinde destekleyici olarak kullanılır.
• Evcil hayvanların suda güvende olması için en iyi çözümdür.
• Yüzmeyi bilmeyen kişilerin, suda eğlenceli vakit geçirmesini destekler.
• Bebeklerin ve çocukların suyu keşfetme ve suya alışma sürecini kolaylaştırır.

Can yeleği özellikleri, dışarıdan bakıldığında, sanki tek standarttaymış gibi görünebilir. Ancak farklı ortam koşullarına yönelik geliştirilmiş geniş bir seçenek yelpazesi bulunmaktadır. Bu nedenle can yeleği alırken -üst düzey güvenlik için- ihtiyaçlarınıza en uygun modeli seçmeniz önemlidir.

Farklı modellerin avantaj ve dezavantajlarını, can yeleği çeşitleri içeriğimizden öğrenebilirsiniz.

Nasıl Çalışır?

Farklı özelliklerdeki can yelekleri, farklı çalışma mekanizmalarına sahiptir. Aslında kabaca iki modelden bahsedebiliriz: hayat kurtarıcı modeller ve yüzmeyi destekleyici modeller.

• Yüzmeyi destekleyici modeller, kullanıcının suda yatay pozisyonda kalabilmesini sağlar. Basit yapılı olan bu ürünler, suda yüzebilen malzemelerden yapılır. Çoğunlukla köpük yapılı ya da köpük-şişme karma yapılı modellerdir. Yüzmeyi bilmeyen kişiler için uygun değildir. Yüzmeyi bilenlerin, yüzüş performansını destekler.
• Hayat kurtarma amacı taşıyan gelişmiş modeller ise kullanıcının hareketlerini su üstünde kalacak şekilde yönlendirme mantığıyla çalışır. Dolayısıyla kişinin hem hareket etmesine gerek yoktur hem de hareketleri bir miktar kısıtlanır. Ayrıca suya düşen kişinin bilincini kaybetme olasılığına karşı, kazazedeyi sırtüstü çevirecek döndürücü güçte bir mekanizma işletirler. Bu modeller, şişme yelekler kategorisi altında yer alır.

Hangi Parçalardan Oluşur?

Can yeleklerinin özellikleri kullanım alanlarına göre değişeceği için sahip oldukları parçalar da değişkenlik gösterir. Temel ekipmanlara şu örnekleri verebiliriz, ancak bunlar her model için zorunlu değildir.

• Kasık kayışı: Yeleğin başınızın üzerinden çekilerek çıkmasını önlemek içindir.
• Yansıtıcı: Görünürlüğün zor olacağı koşullarda fark edilmenizi sağlamak içindir.
• Sabit halka: Olası olumsuz durumlarda halat yardımıyla tekneye bağlanabilmeniz içindir.
• Kemer: Yeleği bedeninize göre ayarlayıp sabitlemeniz içindir.
• Düdük: Yardım çağırabilmeniz içindir.
• Mum aydınlatma: SOLAS standardına göre en az 8 saat yanabilir olmalıdır.

Nasıl Kullanılır?

Can yelekleri, giyilebilir özelliktedir. Modele göre farklı yöntemlerle giyilirler.

• Kıyı kullanımı için geliştirilen, ön ve ense kısımlarında yüzer malzeme desteği bulunan modeller, baştan geçirilerek giyilir. Ardından da kayışlar bedene göre ayarlanarak dikkatlice kapatılır.
• Yelek tipi modeller de iki koldan geçirilerek giyilir ve kayış/kemer dikkatlice kapatılır.

Yelek Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Herkes boy ve kilosuna uygun bir seçim yapmalıdır.
• Giyindikten sonra, bedene tam oturtarak sabitlemek gerekir.
• Üzerine asla ve asla başka bir giysi giyilmez.
• Yayılmış akaryakıt nedeniyle deniz yanıyorsa, suya can yeleğiyle girilmez.
• Yüzme bilmeyen kişilerin -özellikle açık denizde- yelek giyinmesi hayatidir.
• Yüzme bilmeyenler şişme modelleri kullanamaz.

Nasıl Temizlenir?

Temizleme işlemi yapılırken;

1. Güçlü deterjanlar kesinlikle kullanılmamalıdır.
2. Sabunlu su kullanılabilir.
3. Bol suyla temizlenmelidir.
4. Yüzeyde hasar oluşturmamaya özen gösterilmelidir. 
5. Kullanmadan önce deforme olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Nasıl Korunur?

1. Kullanımdan sonra kurutulmalıdır.
2. Kurutma işlemi asla ısıtıcılarla yapılmamalıdır.
3. Direkt güneş ışığı almayan yerlerde saklanmalıdır.
4. Saklamak için kuru ve serin yerler idealdir.

Şişme modellerin, kullanımdan sonra tıpası çekilerek hava boşaltılmalıdır. Katlanarak koruma kılıfı içinde muhafaza edilmelidir.

Neden Kullanılmalıdır?

Can yeleği, denizde maksimum güvenlik için kullanılan temel ekipmandır. Kullanmanın zorunlu olduğu özel koşulların yanı sıra, aslında her durumda en güvenli seçenektir. Çok iyi derecede yüzme bilenler de kullanmalıdır.

Neden yüzmeyi biliyor olsanız bile yelek giymelisiniz?

• Denizde koşullar çok hızlı değişebilir,
• Akıntıya kapılabilirsiniz,
• Hava şartları değişebilir,
• Dalgalar yoğunlaşabilir,
• Kazara tekneden düşüp bilinç kaybı yaşayabilirsiniz,
• Tekne alabora olabilir,
• Kramp girebilir,
• Yorgunluğun etkisiyle yüzme gücünüz zayıflayabilir.

Bu ve benzeri durumlar nedeniyle -yüzme becerinizden bağımsız olarak- yelek kullanımı neredeyse zorunluluktur diyebiliriz. Böyle durumlarda yüzme biliyor olsanız dahi boğulma ihtimaliniz vardır.

ARAŞTIRMA: Amerikan Sahil Güvenlik Kuvvetlerinin 2010 yılı istatistiklerine göre; denizci ölümlerinin %83’ü boğulmayla gerçekleşmiştir. Boğulma olaylarında denizcilerin %88’inin yelek giymediği rapor edilmiştir. Rapora göre boğulma oylarının büyük bir çoğunluğu, nehirlerde ve sakin iç sularda gerçekleşmiştir. Suda can yeleği kullanımı hayatidir.

Hangi durumlarda kullanılmalıdır:

• Farklı debi ve yoğunluğa sahip su koşullarında (dere, göl, deniz, okyanus gibi) önlem amacıyla kullanmak faydalıdır.
• Su koşullarının zorlu olabileceği (akıntı, dalga, düşük sıcaklık gibi) her durumda kesinlikle kullanılmalıdır.
• Su sporları aktiviteleri (su kayağı, jet ski, kano, yelken gibi) sırasında mutlaka kullanılmalıdır.
• Bedenen güçlü hissetmediğiniz anlarda kendinizi riske atmamalısınız.
• Yüzmeyi bilmeyenler için yelek kullanımı hayati önemdedir. 
• Evcil hayvanların güvenliği için mutlaka kullanılmalıdır.

Açık denizde yalnızsanız veya hızlı bir şekilde yardım alamayacak koşullardaysanız, kendinize yapabileceğiniz en büyük iyiliktir.

Can Yeleklerinin Özellikleri Nelerdir?

Can yelekleri, temel olarak “kurtarma” amacına hizmet edecek şekilde tasarlanıp üretilirler. Bu nedenle farklı su şartlarına uyum sağlayacak çeşitli modelleri vardır ve özellikleri de modelden modele değişir.

Genel olarak can yeleği özelliklerini aşağıdaki gibi listeleyebiliriz:

1. Kolayca algılanabilir standart renklerde üretilirler.
2. Deniz can yelekleri, tuzlu suda kullanıma uygundur.
3. Yüzme eğitimde havuzda kullanılabilen havuz yelekleri de bulunur.
4. Hayvanlar için de yelek üretilir.
5. Uluslararası SOLAS ve ISO standartlarına uygun olmak zorundadır.
6. Son kullanma tarihleri vardır.
7. Son kullanma tarihleri, üretim yılından itibaren başlar.
8. Şişme modellerin düzenli bakım rutinleri aksatılmamalıdır.
9. Yüzme yardımcısı kategorisindeki ürünler, kurtarma ekipmanı değildir.
10. Atılabilir, giyilebilir veya ikisi birlikte özellikte olabilirler. 

Yüzme öğrenme sürecinde destekleyici olanlarla kurtarıcı modeller farklı özelliktedir, birbirlerinin yerine kullanılamazlar.

Yeleğin Uygunluk Testi Nasıl Yapılır?

Can yeleği alırken size tam uyup uymadığını anlamanıza yardımcı olacak basit bir test yöntemi:

1. Yeleğinizi giyinin.
2. Tüm mekanizmalarını, bedeninize uygun ve teknik olarak doğru bir şekilde kapatın.
3. Bedeninize tam oturduğundan emin olun.
4. Kollarınızı havaya kaldırın.
5. Birinden yeleğinizi omuz kısımlarından tutup çekmesini isteyin.
6. Yelek, yüzünüzü kapatmamalı ve sadece çenenizin üzerine kadar çıkmalıdır.
7. Yüzünüzü kapatıyorsa seçiminiz yanlış olabilir veya bedeninize doğru bir şekilde oturtmamış olabilirsiniz.

UYARI: Kurtarma can yelekleri, kullanıcının çeneden itibaren ağız bölümünü en az 12 cm kadar su üzerinde tutabilmelidir.

Su içinde yapılabilecek uygunluk testi: Kendinizi rahat bir pozisyonda öylece bıraktığınızda, ağız hizanıza kadar kaymamalıdır. Çenenizden itibaren ağzınızı su üstünde tutabilmelidir.

Çocuğunuza can yeleği alırken, yeleğin çene ve kulaklara doğru kaymamasına dikkat etmelisiniz.

Yeleğinizi, açık denizden önce sığ suda mutlaka denemelisiniz.

Can Yeleğiyle Yüzme Öğrenilebilir mi?

Evet, öğrenilebilir. Yüzmeyi öğrenme sürecinde uygun can yeleği kullanımıyla hem rahat hem de güvende hissederek eğitim sürecini kolaylaştırabilirsiniz. Ancak doğru model seçilmelidir. Yüzdürme yardımcısı kategorisindeki bazı modeller, yüzme öğrenme sürecinde destekleyici olarak kullanılabilir.

Bu kapsamda üretilen modeller, kişinin su üzerinde yatay pozisyonda kalabilmesini mümkün kılacak özel tasarıma sahiptir. Suya belli bir miktar batmanızı sağlayan bu ekipmanlarla rahat hareket etmek mümkündür.

Kurtarma yelekleri kategorisindeki modeller ise yüzme öğrenimi için uygun değildir. Çünkü temel mekanizmaları, su üstündeki hareketinizi yönlendirme üzerine kuruludur.

İçerik önerisi: Yüzme bilmeyenler tekne turuna çıkabilir mi?

Standartlar Nasıl Belirlenir?

Can yeleği standartları, SOLAS olarak kısaltılan Denizde Can Güvenliği (Safety Of Life At Sea) sözleşmesiyle uluslararası düzeyde belirlenmiştir. SOLAS, denizdeki güvenlik kurallarına dair en önemli uluslararası sözleşmedir.

Kökenleri, 1912 yılında yaşanan Titanic faciasına dayanır. 1914 yılında yürürlüğe girmekle birlikte, 1974 yılında uluslararası alanda kabul görmüştür. Ülkemiz, SOLAS Sözleşmesi’ni 1980 yılında kabul etmiştir. Sözleşme, denizcilik teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak güncellenmektedir. SOLAS 74 Sözleşmesi olarak aratıp, sene içinde yapılan güncellemeleri takip edebilirsiniz.

Yelek malzemelerine dair standartlar ise 2007 yılında yürürlüğe giren EN ISO 12402 Kişisel Yüzdürme Donanımları Standartları ile kesin ve net olarak belirlenmiştir. Böylelikle imalatta kullanılan tüm hammadde ve diğer bileşenler standardize edilmiştir. Bugün, tüm kişisel yüzdürme donanımlarının CE belgeli olma zorunluluğu bulunmaktadır.

SOLAS can yeleği standartları:

• Yardımsız 1 dakika içinde giyilebilmelidir.
• Kişiyi 5 saniye içinde sırtüstü çevirebilmelidir.
• Sıkıca bağlanmış bir düdük olmalıdır.
• En az 8 saat yanabilen 0,75 mum aydınlatma entegre edilmelidir.
• Kolayca görülebilir renkte imal edilmelidir.
• Işığı yansıtabilen parlak reflektif (yansıtıcı) bantlar olmalıdır.
• En az 4,5 metreden suya atlandığında dahi kişinin üzerinden çıkmayacak özellikte olmalıdır.

Can Yeleği Alırken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

İçeriğin bu kısmına kadar konuyla ilgili söyleyebileceğimiz pek şeyi söyledik. Bu bölümde de can yeleği alırken dikkat edilmesi gerekenleri, kısaca toparlayıp özetleyelim. Sadece can yeleği alırken değil, aynı zamanda kiralarken de bu başlıklar işinize yarayacaktır.

Örneğin tekne turuna katılacaksanız ve denize açılmakla ilgili korkularınız varsa kiralama seçeneği düşünebilirsiniz. Kendinize tam uygun yelek edinerek, psikolojik olarak daha iyi ve güvende hissedebilirsiniz. Ancak bu, sadece ciddi korkularınız varsa gereklidir. Çünkü yolcu teknelerinin, yeterli sayıda ve özellikte yelek bulundurması kanunen zorunludur.

İçerik önerisi: Deniz gezisine giderken alınması gereken 21 şey

Can yeleği alırken dikkat edilmesi gerekenler:

1. Standartlara uygunluk
2. Kullanım amacına uygunluk
3. Ortam koşullarına cevap verebilirlik
4. Yüzme becerisine uygunluk
5. Boy ve kilo hesabı

Şimdi de detaylara göz atalım.

1- Standartlar

Güvenilir bir satıcıdan, resmi standartlara uygun bir can yeleği aldığınızdan emin olun.

Yapımında kullanılacak malzemelerden teknik mekanizmasına kadar her şey prosedürlerle kesin ve nettir. Yelek üretimi, son derece ciddi bir iştir.

• Can yeleği alırken üretici firma ve satıcı değerlendirmesini dikkatle yapmalısınız.
• Son kullanma tarihiyle birlikte üretim tarihine de mutlaka bakmalısınız.
• Şişme modellerin son kullanma tarihi, çoğunlukla, üretildikleri yıldan itibaren 10 yıldır. Bu, 5 yıl önce üretilmiş bir ürünü, 5 yıl kullanabileceğiniz anlamında gelir.
• Eğer kiralıyorsanız, bakımının yapılıp yapılmadığını irdelemelisiniz.

2- Kullanım Amacı

Bazen en iyisi, en iyisi değildir. Kullanım amacınıza tam uyumlu bir seçim yapın.

Soru 1: Yüzdürme yardımcısı olarak mı yoksa kurtarma ekipmanı olarak mı kullanacaksınız?

Soru 2: Şahsi kullanım için kendinize mi yoksa yolcularınız için teknenize mi alıyorsunuz?

Soru 3: Sürekli kullanım durumunda yelek varlığıyla sizi bunaltabilir mi?

3- Ortam Koşulları

Bazen en iyisi, en iyisi değildir. Bulunacağınız su ortamlarını gerçekçi bir şekilde değerlendirin.

Sakin açık deniz, fırtınalı açık deniz, göl, nehir, okyanus gibi farklı ortamlara en iyi cevabı verecek doğru yelek seçimi önemlidir. Ama değerlendirme yaparken gerçekçi olmak da önemlidir.

Denizcilikle ilgileniyorsanız ve farklı su ortamlarının pek çoğunu deneyimlemeyi planlıyorsanız, elbette daha iyi bir yatırım yapmayı düşünebilirsiniz. Ancak okyanusa açılmak gibi bir planınız yoksa örneğin 275N ölü yatırım demektir. Hatta açık denizdeki durumlarda işlevsel olmayabilir bile.

Sahil boyunca yelken açarken ya da sakin açık denizde açılırken en ideal seçenekler 150-220N kaldırma kuvvetine sahip olanlardır.

4- Yüzme Becerisi

Yüzmek bilmek sizi muaf tutmaz, becerilerinizi doğru ekipmanla destekleyin.

Aynı model; yüzme bilmeyenler, başlangıç seviyesinde olanlar, bilenler ve usta olanlar için işlevsel olmayacaktır. Sık sık denize açılıyor ve iyi bir yüzücü olduğunuzu düşünüyor olabilirsiniz. Becerilerinize güvenerek, sadece tedbir olsun kenarda dursun diye ortam koşullarınıza uymayan bir yatırım yapmamalısınız. İçeriğin yelek neden kullanılmalıdır başlığında paylaştığımız araştırmaya tekrar bakmanızı rica ederiz.  

Deniz, her zaman tehlikeleriyle birlikte paket olarak gelir. Kıyıda ya da açıkta yüzmek, teknede ya da gemide olmak aslında çok da farklı değildir.

Yüzme bilmiyorsanız ya da başlangıç seviyesindeyseniz, 150N altındaki modellerin size yardımcı olmayacağını unutmamalısınız.  

İçerik önerisi: Bebeğinizle tekne turuna çıkma rehberi, 9 pratik bilgi

5- Boy ve Kilo Hesabı

Doğru hesap yapıp denemeden almayın.

Can yelekleri, kayış ve kemer türü aparatlar sayesinde, farklı boyutlardaki bedenlere sabitlenebilir özelliktedir. Ancak elbette her birinin belli bir sınır vardır.

• Bedeninize tam oturan can yeleği, hareket özgürlüğü sağlar.
• Büyük modeller, su üstünde pozisyon değiştirmenizi zorlar ve yüzmenizi de engelleyebilirler.
• Küçük modeller, taşıma gücü açısından yetersiz olabilir.
• Can yeleği alırken -kullanacağınız ortam koşullarına göre- giyineceğiniz kıyafetlerin ağırlığını da dikkate almalısınız. Kış ve yaz şartları farklıdır.

Kilo hesabı nedir? Suyun kaldırma kuvveti dolayısıyla cisimlerin karadaki ve sudaki ağırlıkları farklıdır. İnsan vücudunun sudaki ağırlığı, karadaki ağırlığının yaklaşık %10’u kadardır. 100 kg bir insanın sudaki ağırlığı, 10 kg’dır. 100N modeller, en fazla 100 kg ağırlığındaki insanı taşıyabilir. Kurtarma amacıyla kullanılanlar, yetişkinler için, en az 150N olmalıdır.

Günübirlik Tekne Turlarında Güvenlik

Teknelerde can yeleği bulundurmak yasalarla zorunlu kılınmıştır. Teknenin kapasitesine göre uygun sayıda ve deniz özelliklerine göre doğru nitelikte can yelekleri bulundurulmalıdır. Antalya, İzmir gibi deniz turizminin yoğun olduğu bölgelerde tekne turuna çıktığınızda yasal olarak teknede ekipman bulunmalıdır. Dolayısıyla yanınızda yelek götürmeniz gerekmez.

Günübirlik deniz turu; arkadaşlarınızla, ailenizle veya hiç tanımadığınız yabancılarla unutulmaz bir deniz deneyimi yaşamak için harika bir fırsattır. Kaptanlı turlarla ilginç destinasyonlara hem güvenli hem de eğlenceli bir yolculuk yapabilirsiniz. Dümende deneyimli bir kaptan varken, hiçbir şey düşünmeden dinlendirici günün tadını çıkarabilirsiniz.

Antalya’nın Adrasan beldesinde, eşsiz koylara doğru yaptığımız turlara dair tüm detayları Adrasan tekne turu fiyatları sayfasından inceleyebilirsiniz. Beldemizin ünlü koylarını keşfetmek için Adrasan koyları sayfamıza göz atabilirsiniz.

Koray Kaptan liderliğinde Durusu ile denize açılmak isterseniz, 0506 528 8099 numarasıyla doğrudan kaptanımızla iletişim kurarak rezervasyon yaptırabilirsiniz. Veya aşağıdaki WhatsApp iletişim hattı bağlantısına tıklayarak yazabilirsiniz. Butik konseptli turlarımızla gün boyunca ihtiyaç duyduğunuz her an yanınızda oluyor ve sizi destekliyoruz.

Adrasan Limanı’nda bekliyoruz!

Can yeleklerinin özellikleri hakkında detaylı bilgi vermeye çalıştığımız kılavuzla denizde güvenliğin önemini vurgulamaya çalıştık. Can yeleği alırken dikkat edilmesi gerekenler listesinden sonra, ihtiyaçlarınıza en uygun ve doğru seçim için önerilerimize de göz atabilirsiniz.